Αθανάσιος Τσακάλωφ. Η συνάντησή του με τον Νικόλαο Γαλάτη στη Μόσχα.

Ο Αθανάσιος Τσακάλωφ υπήρξε ένας εκ των συνιδρυτών της Φιλικής Εταιρείας. Γεννήθηκε το 1788 στα Ιωάννινα. Πιθανόν το επίθετό του να ήταν Τσάκαλος, το οποίο πηγαίνοντας στη Μόσχα, όπου ο πατέρας του ήταν έμπορος γουναρικών, το μετασχημάτισε σε Τσακάλωφ.

Μικρό παιδί ακόμα υπήρξε θύμα απαγωγής από τον Αλή Πασά. Ευτυχώς σώθηκε με πληρωμή λύτρων και τη μεσολάβηση του κοινοτικού άρχοντα Αλέξη Νούτσου, ο οποίος τον φυγάδευσε στη Μόσχα. Ίσως για λόγους ασφαλείας άλλαξε εκεί το όνομά του.

Στη Μόσχα συνέχισε τις σπουδές του και αργότερα βρέθηκε στο Παρίσι ως φοιτητής. Δεν γνωρίζουμε χρονολογίες. Πάντως το 1809 συμμετείχε στην ίδρυση της πολιτικοφιλανθρωπικής εταιρείας, γνωστής ως «Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον» στο Παρίσι. Εκεί μυήθηκε στο Γαλλικό τεκτονισμό.

Δεν γνωρίζουμε ποιος από τους τρεις πρώτους (Σκουφάς, Τσακάλωφ, Ξάνθος) συνιδρυτές της Φ.Ε. συνέλαβε την ιδέα της ίδρυσής της. Τα αρχικά του Τσακάλωφ στη Φ.Ε. ήταν ΑΒ, του Σκουφά ΑΓ και του Ξάνθου ΑΔ.

Τον Οκτώβριο του 1814 συναντάμε τον Τσακάλωφ να συνοδεύει τον Σκουφά σε ταξίδι του στη Μόσχα. Εδώ εντείνεται η δράση των τριών ιδρυτών της Φ.Ε. Συγκεκριμένα τελειοποιούν το σύστημα της κατήχησης μελών, σχέδιο το οποίο είχαν συλλάβει αρχικά στην Οδησσό. Στη Μόσχα κατήχησαν και τον Γεώργιο Σέκερη, μεγαλέμπορο, ο οποίος ενίσχυσε οικονομικά την Εταιρεία και στη συνέχεια τον Αντώνιο Κομιζόπουλο, μεγαλέμπορο από την Φιλιππούπολη.

Ο Τσακάλωφ παρουσιάζεται ως πρόσωπο συγκρατημένα διστακτικό. Θεωρούσε ότι έπρεπε να περιμένουν να ωριμάσουν οι συνθήκες δεδομένου ότι μετά την ήττα του Ναπολέοντα, στο συνέδριο της Βιέννης (Οκτώβριος 1814 – Ιούνιος 1815), που ακολούθησε, ενισχύθηκαν οι μοναρχίες. Ανάμεσα στα άλλα που πρέσβευαν οι ηγεμόνες των νικητριών δυνάμεων ήταν και η αποτροπή των εθνικών εξεγέρσεων και επαναστάσεων. Έπρεπε επίσης κατά την γνώμη του Τσακάλωφ να οργανωθούν ο Μοριάς και η Ρούμελη στρατιωτικά. Επιπροσθέτως φανταζόταν την υπόθεση της ελευθερίας ζήτημα μόρφωσης όπως ο Κοραής, ο Ρήγας, Καποδίστριας, ο Άνθιμος Γαζής.

Ο Ξάνθος στα απομνημονεύματά του αναφέρει ότι προτάθηκε αρχικά στον Τσακάλωφ, λόγω της καλής γνώσης της ρωσικής γλώσσας που κατείχε, να μεταβεί στην Πετρούπολη και να πείσει τον Καποδίστρια να αναλάβει την ηγεσία της Φ.Ε. Ο Τσακάλωφ αρνήθηκε.

Συνάντηση Τσακάλωφ – Γαλάτη  

Ο Γαλάτης μετά τη μύησή του στη Φ.Ε. ξεκίνησε από την Οδησσό για την Πετρούπολη. Όμως θα κάνει πρώτα στάση στη Μόσχα.

Ας μεταφερθούμε τώρα στη Μόσχα. Αρχή φθινοπώρου 1816. Ακμάζουσα η Ελληνική παροικία. Πολλοί οι Έλληνες που κατοικούν εκεί. Λόγιοι , έμποροι. Εξέχουσα η θέση των Ελλήνων Φαναριωτών. Βρισκόμαστε στην αίθουσα υποδοχής του μεγάρου που κατοικεί η Δούκισσα Κατερίνα Πέτροβνα Τσερκασώφ, γαλλικής καταγωγής. Το σπίτι της ωραιότερο και από ανάκτορο.

Μεταξύ των καλεσμένων της ο Μάνθος Ριζάρης, έμπορος εύπορος στη Μόσχα, ο Αθανάσιος Τσακάλωφ, έμπορος και αυτός.

Η Δούκισσα έχει καλέσει και τον Γαλάτη, ο οποίος προφανώς έχει εκμεταλλευτεί τις γνωριμίες του και τις καλές συστάσεις που έχει. Συνοδεύεται από τον Δημητρόπουλο, ο οποίος συστήνεται ως έμπιστος σωματοφύλακας του Γαλάτη.

Γιατί ο Γαλάτης πηγαίνει στη Μόσχα; Διότι πληροφορήθηκε ότι στο σπίτι της Δούκισσας φιλοξενείται ο Γραμματέας του Καποδίστρια Βενιαμίν Μαντούμπλιν. Θέλει λοιπόν να τον γνωρίσει πιστεύοντας ότι ο Μαντούμπλιν θα επηρεάσει θετικά τον Καποδίστρια, που είναι αμφίβολο αν ήταν θείος του Γαλάτη, όπως ο ίδιος είχε δηλώσει.

Σ’ αυτό το σαλόνι της Δούκισσας μάς περιμένουν δύο εκπλήξεις.

Η πρώτη. Ο Γαλάτης θα αποκαλύψει τον ορμητικό και εν πολλοίς ανάγωγο χαρακτήρα του και θα κάνει άσχημη εντύπωση στους παρισταμένους και ιδιαίτερα στον Τσακάλωφ.

Η δεύτερη. Θα γνωρίσει τον έρωτα στο πρόσωπο της Ηνογέτνης, ανιψιάς της Δούκισσας και αρραβωνιαστικιάς του Γραμματέα του Καποδίστρια.

Στο βίντεο που ακολουθεί θα παρακολουθήσετε τι διαδραματίστηκε στο σαλόνι της Δούκισσας, σύμφωνα με απόσπασμα από το ιστορικό δράμα «Νικόλαος Γαλάτης» του Σπύρου Ευαγγελάτου, που ανέβηκε στην Ερμιόνη (Μάρτιος 2019) σε διασκευή Τίνας Αντωνοπούλου και σκηνοθεσία Δημήτρη Σίδερη. Εμφανίζονται οι ερασιτέχνες ηθοποιοί Χρύσα Τσίρνα (Δούκισσα), Γιώργος Π. Δημαράκης (Γαλάτης), Παναγιώτης Δερματάς (Τσακάλωφ) και Ηρώ Σαρδελή (Ηνογέτνη).

Τίνα Αντωνοπούλου, φιλόλογος.

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Σταμάτης Αντ. Μήτσας.  Σύντομο βιογραφικό σημείωμα

Ο Σταμάτης Αντ. Μήτσας γεννήθηκε στην Ερμιόνη το 1857. Ήταν το πρώτο από τα πέντε παιδιά, τέσσερα αγόρια (Σταμάτης, Δημοσθένης, Αθανάσιος, Κωνσταντίνος) κι ένα κορίτσι (Μαργαρίτα), του Αντώνη Στ. Μήτσα. Από μικρός διδάχθηκε την ένδοξη ιστορία της οικογένειάς του, γαλουχήθηκε με τις αρχές της και ανατράφηκε με τις αναλλοίωτες κληρονομικές αρετές της.

Ακολούθησε το στρατιωτικό επάγγελμα και το 1875 όντας τριτοετής εύελπις αφήνει τα θρανία της Σχολής, λιποτακτεί και έρχεται να αγωνιστεί στο πλευρό του πατέρα του, που συμμετείχε στη Θεσσαλική επανάσταση. Ο Τύπος εκείνης της εποχής και αργότερα οι ιστορικοί που κατέγραψαν και σχολίασαν τα πολεμικά γεγονότα και τις μάχες που δόθηκαν στα Θεσσαλικά πεδία εξυμνούν την ανδρεία και την προσφορά του 20χρονου εύελπι.

Το 1897, λοχαγός ήδη, παίρνει μέρος στο φοβερό μα άτυχο Ελληνοτουρκικό πόλεμο, ως Διοικητής της 1^ης ορειβατικής πυροβολαρχίας του 2^ου Συντάγματος Πυροβολικού (Στρατού Θεσσαλίας).

Οι μάχες που δίνει στο Γρίμποβο, το Βελεστίνο, τον Δομοκό, το Μάτι, τα Πέντε Πηγάδια είναι φονικές. Η ευστοχία, όμως, και η ακρίβεια των κανονιών της πυροβολαρχίας του Σταμάτη Μήτσα κάτω από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες και τις δυσμενείς καταστάσεις του εδάφους θερίζουν τις αντίπαλες δυνάμεις! Οι εφημερίδες των Αθηνών που μεταφέρουν τις ειδήσεις του πολέμου, εγκωμιάζουν τον γενναίο και συνετό αξιωματικό. Ο ποιητής Γεώργιος Σουρής τού αφιέρωσε τιμητικό ποίημα.¹

Συνέχεια ανάγνωσης «Σταμάτης Αντ. Μήτσας» →

Του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Πριν από 144 χρόνια, στις 27 Φεβρουαρίου 1874, ημέρα Τετάρτη, σε ηλικία 74 χρόνων, το πιθανότερο, απεβίωσε στην Αθήνα ο Ερμιονίτης Πολέμαρχος της Επανάστασης του 1821 καπεταν – Σταμάτης Α(ν)δριανού Μήτσας.  [1]

Εφημερίδα της εποχής αναγγέλλοντας τον θάνατο του γηραιού αγωνιστή έγραψε: «Την 27^ην Φεβρουαρίου απεβίωσεν, ημερών πλήρης ο ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΜΗΤΣΑΣ, συνταγματάρχης της φάλαγγος, την δ’ επομένην ημέραν εκηδεύθη, αποδοθεισών εις τον νεκρόν αυτού των νενομισμένων στρατιωτικών και πολιτικών τιμών… Πλήθος δε πολύ πολιτών παρηκολούθησεν την εκφοράν… Δύο λόγοι, ο μεν επικήδειος, εκφωνηθείς υπό του Κ. Γεροκωστοπούλου, ο δε επιτάφιος εκφωνηθείς υπό του Γ. Ν. Πολίτου, εισηγητή της επιστήμης της Λαογραφίας στην Ελλάδα, εμνημόνευσαν ευπρεπώς την προς την Πατρίδα υπηρεσιών του μακαρίου στρατιώτου τούτου της εθνικής παλιγγενεσίας και των προτερημάτων αυτού, ως πολίτου, ως φίλου, και ως οικογενειάρχου».

Συνέχεια ανάγνωσης «Σταμάτης Α(ν)δριανού Μήτσας» →

Του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

α)Το παλικάρι

«Όστις δεν εγνώρισεν τον Ιωάννην Μήτσαν δεν εγνώρισεν τι σημαίνει γίγας. Ηρωική ήτο η καρδιά του και το ανάστημά του υπερφυές».[1]

Ο καπετάν Γιάννης Μήτσας, ο Καστρίτης, γεννηθείς εις Ερμιόνη το 1794, ήταν μια θρυλική φυσιογνωμία των χρόνων της Επανάστασης… Η εξωτερική του εμφάνιση είχε κάτι το υπερβολικό. Η κορμοστασιά του επιβλητική και αγέρωχη με υπερφυσική σωματική δύναμη. Το μέτωπό του φαρδύ, νεανικό, ολοκάθαρο. Τα φρύδια του πυκνά, σε ευθεία γραμμή, τα μάτια του σπινθηροβόλα και άτρομα μέσα στις βαθιές κόγχες τους. Η μύτη του ευθεία, με ελαφρύ γύρισμα στο τελείωμά της, προεξείχε από το μεγάλο μουστάκι, που κάλυπτε ολόκληρο το πάνω χείλος. Το στήθος του αντρίκιο, έδινε την εντύπωση πως βόλι δεν τον άγγιζε…

…Πρώτος έφθανε στις μάχες και δεν δίσταζε να χτυπηθεί με πολλαπλάσιες εχθρικές δυνάμεις, καθώς διέθετε εκτός από ανδρεία και τεράστια αποθέματα ψυχικού σθένους. Η παρουσία του εμψύχωνε τους ραγιάδες και τ’ όνομά του, συνώνυμο της τόλμης, της αποφασιστικότητας και της λεβεντιάς, ενθάρρυνε τους Κατωναχαγιώτες, όταν απογοητευμένοι, ορισμένες φορές, κυριεύονταν από απελπισία…

β)Η μάχη στα Ταμπούρια

…Οι μάχες που δόθηκαν τις επόμενες ημέρες ήσαν φονικότατες. Οι Τούρκοι του Κιουταχή και οι Έλληνες του Καραϊσκάκη πολεμούσαν με λύσσα και πολλές φορές πιάνονταν στα χέρια.

Στις 27 Μαρτίου -η ημερομηνία δεν επιβεβαιώνεται, όπως και κάποιες άλλες του αγώνα- γράφτηκε η τελευταία πράξη της ζωής του Γιάννη Μήτσα. Κατά τη διάρκεια νυχτερινής αντεπίθεσης των Ελλήνων για να ανακαταλάβουν τις θέσεις τους, αφού πολέμησαν ηρωικά μπούκα προς μπούκα, δηλ. σώμα με σώμα, έπεσε νεκρός κάτω από το ταμπούρι του ο γίγαντας! Βρισκόταν στο συγκρότημα Ταμπουρίων του Μπιν-Βασίρι ανάμεσα στο Κερατσίνι και τον Πειραιά. Έτσι σφράγισε με τη συγκλονιστική του θυσία τον αγώνα.

Συνέχεια ανάγνωσης «27 Μαρτίου 1827. 191 χρόνια από τη θυσία του Γιάννη Μήτσα υπέρ Πίστεως και Πατρίδος» →

12 Μαΐου 1821- Η μάχη στο Βαλτέτσι¹

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Κάθε χρόνο, το δεύτερο 10/ήμερο του Μαΐου, γιορτάζεται με λαμπρότητα και επισημότητα στην Αθήνα και το Βαλτέτσι η επέτειος της ονομαστής μάχης του Βαλτετσίου. Όπως είναι γνωστό, 12.000 Τούρκοι με τη σιγουριά της νίκης, βγήκαν στις 12 Μαΐου του 1821 από την Τριπολιτσά, για να χτυπήσουν τους Έλληνες.

Σύμφωνα με το σχέδιο του Κολοκοτρώνη οι Έλληνες τούς περίμεναν στο Βαλτέτσι. Οχτακόσια σαράντα πέντε παλληκάρια έφτιαξαν ταμπούρια στα γύρω καταράχια με αρχηγούς τους Κυριακούλη και Ηλία Μαυρομιχάλη. Αλλά και χίλιοι πεντακόσιοι Έλληνες μοιράστηκαν στο Χρυσοβίτσι, όπου βρισκόταν ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης και στην Πιάνα υπό την αρχηγία του Πλαπούτα.

Το νικηφόρο αποτέλεσμα της μάχης «κιότεψε» τους Τούρκους και έδωσε φτερά στους Έλληνες. Ήταν η πρώτη μεγάλη τους νίκη, ορόσημο του αγώνα. Ο Κολοκοτρώνης αναφέρει χαρακτηριστικά στη διήγησή του: «Εκείνος ο πόλεμος εστάθη η ευτυχία της Πατρίδος. Αν εχαλιόμεθα, εκινδυνεύαμε να μην κάμομε ορδί πλέον».

Συνέχεια ανάγνωσης «Η μάχη στο Βαλτέτσι» →