Πριν από 100 χρόνια ναύτες ερμιονίτες ζουν μεγάλες ιστορικές στιγμές

Γράφει η Ήρα Φραγκούλη- Βελλέ

Τραυματικό γεγονός ήταν η εκστρατεία του πεζικού μας στρατού στη Μικρά Ασία, στην οποία και η Ερμιόνη μας πρόσφερε το δικό της φόρο αίματος, τέσσερες νεκρούς.

Όμως εκτός από τους στρατιώτες που μετείχαν στις επιχειρήσεις από ξηρά πολλοί ερμιονίτες, πατεράδες και παππούδες μας, υπηρέτησαν ως ναύτες στο πολεμικό ναυτικό και έζησαν και αυτοί σημαντικές ιστορικές στιγμές. Τα πρώτα νικηφόρα χρόνια (1918-1921) αλληλογραφούσαν με τους οικείους τους έστελναν φωτογραφίες τους και ευχετήριες κάρτες. Πολλές από αυτές διαφυλάχτηκαν και θεωρούνται, νομίζω, ύστερα από 100 χρόνια, τεκμήρια της τοπικής μας ιστορίας.

Απ’ ό,τι έχω στη διάθεσή μου, ερμιονίτες ναύτες υπηρέτησαν στα πλοία:

Θωρηκτόν «Αβέρωφ» ( από το όνομα του εθνικού ευεργέτη που το χρηματοδότησε)

Θωρηκτόν «Κιλκίς» ( προς τιμήν της μακεδονικής πόλης που μόλις είχε απελευθερωθεί)

Καταδρομικόν « Ελλη» ( προς τιμήν της ένδοξης ναυμαχίας ,4 Νοε.1912)

Ας ταξιδεύσουμε μαζί τους στα κύματα της Ιστορίας.

Το τέλος του τυράννου

Το 1918 τελειώνει ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος. Η Ελλάδα βρίσκεται στο πλευρό των νικητών (με τις δυνάμεις της Αντάντ) γεμάτη αισιοδοξία και ελπίδες ότι θα ανακτήσει από την ηττημένη Τουρκία τις σκλαβωμένες προαιώνιες κοιτίδες του ελληνισμού.

Ο Απόστολος Φραγκούλης, ναύτης στο καταδρομικό « Έλλη» στέλλει στον αδελφό του, επίσης ναύτη Γιωργάκη, ευχόμενος «καλήν άφεσιν, Απρίλης 1919» μια κάρτα χαρακτηριστική της εποχής: «Το τέλος του τυράννου» ( δηλ της Τουρκίας) . Επάνω αριστερά η μορφή του ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, ενώ μια γυναικεία μορφή με το σπαθί εικονίζει την ελευθερία. Υποθέτω ότι η κάρτα εκδόθηκε με το τέλος των βαλκανικών πολέμων, τιμώντας τις επιτυχίες του στόλου μας και κυκλοφορούσε ευρέως στο ναυτικό μας.

Μούδρος 1918-19

Στις 30 Οκτωβρίου1918 στο λιμάνι του Μούδρου, στο νησί της Λήμνου, υπογράφεται η ανακωχή του πολέμου μεταξύ των νικητών και της ηττημένης Τουρκίας.

Το «Ελλη» καταπλέει και αυτό μαζί με άλλα ελληνικά πλοία στο Μούδρο και ο ναύτης στις 15-9 1919 στέλλει στους γονείς του αναμνηστική κάρτα από την πόλη με τη σημείωση : « είμεθα εις Μούδρον και αύριον θα φύγωμεν δια την Χίον και απ’ εκεί εις Σμύρνην».

Η κάρτα εικονίζει τον περικαλλή ναό της Ευαγγελίστριας, καύχημα και προσκύνημα σήμερα στον τουριστικό Μούδρο. (Κυκλοφόρησε πολύ και έγινε διάσημο το καρτ-ποστάλ αυτό με τους αγγλογάλλους αξιωματικούς να φωτογραφίζονται μπροστά στην πανέμορφη αυτή βασιλική εκκλησία)

Οι όροι της ανακωχής του Μούδρου ήσαν για την Τουρκία εξοντωτικοί. Ένας από τους όρους της ταπεινωτικής αυτής ανακωχής ήταν η εκ μέρους των νικητριών δυνάμεων στρατιωτική κατοχή του Βόσπορου και των Δαρδανελίων, για να εξασφαλίζεται η ελεύθερη δίοδος από και προς τον Εύξεινο Πόντο. Σε εφαρμογή λοιπόν του όρου αυτού, το Νοέμβριο του 1918, αγκυροβολεί στο λιμάνι της Κωνσταντινουπόλεως συμμαχική μοίρα στην οποία συμμετέχουν και τα δυο ελληνικά θωρηκτά «Αβέρωφ» και «Κιλκίς».

Κωνσταντινούπολη 1919-20

Η παρουσία των δυο ελληνικών πλοίων στο λιμάνι της Κωνσταντινουπόλεως – μαζί με τμήμα της κρητικής χωροφυλακής που εγκαταστάθηκε στο Φανάρι για προστασία του Πατριαρχείου – έγινε αφορμή συγκινητικών εκδηλώσεων από τον ελληνικό πληθυσμό της Πόλης. Ο γνωστός ζωγραφικός πίνακας του Λ. Κογεβίνα που εικονίζει το «Αβέρωφ» μέσα στο λιμάνι αποδίδει όλον αυτόν τον ενθουσιασμό. Όλοι πίστευαν άλλωστε, μαζί και με τους έλληνες της υπόλοιπης πατρίδας που παρακολουθούσαν με λαχτάρα τα γεγονότα ότι «ήλθαν τα χρόνια και οι καιροί να γίνουν όλα δικά μας».

Ας φαντασθούμε και τους ναύτες που υπηρετούσαν στα ελληνικά πλοία! Βγήκαν στην Πόλη, περπάτησαν στους βυζαντινούς δρόμους και τα μνημεία της, χαιρετίστηκαν με τους πολυπληθείς Έλληνες που την κατοικούσαν και δάκρυσαν μπροστά στην Αγιά Σοφιά που ήταν τούρκικο τζαμί. Πήγαν και σε ελληνικά φωτογραφεία και έβγαλαν αναμνηστικές φωτογραφίες.

Το φωτογραφείο «Γιάννη Δ. Κουριώτη – Κωνσταντινούπολις» έχει έτοιμο το μοντάζ της φωτογράφησης. Σε πρώτο πλάνο το σκίτσο της Αγιά Σοφιάς, στο βάθος αγκυροβολημένο το ελληνικό θωρηκτό ρίχνει τον προβολέα του και μέσα από το σημαιοστολισμένο σωσίβιο του «Κιλκίς» ο Κυριάκος Κούνες (νομίζω) ερμιονίτης φίλος του πατέρα μου, που υπηρετούσε σ αυτό.

Την ίδια εποχή και ο Χαράλαμπος Σκούρτης, ναύτης και αυτός στο «Κιλκίς», στέλλει τη φωτογραφία του ως καλλιτεχνική κάρτα. Την έχει διασώσει η εγγονή του Μαρίκα Κανέλλη- Τουτουντζή, μαζί με τις δυο επόμενες.